Qeexid
Magacuyaal layeele oo tilmaamaya qofka koobaad ee wadarta ah, oo kuwa lala hadlayaa aanay ku jirin. Tus. “Idinkaa na siiyay buuggan”.
Afjire - Qeexitaan & Macnaha Ereyada Afka Soomaaliga
Qor erayga aad rabto, kaddibna hel macnahiisa!
na
mu.dhm.lyQaab-dhismeedka (Naxwe)
magacuyaal / pronoun
Dhimman / clitic
layeele / object
Tusaale
Ogeysiis! qoraalkan, waa tusaale la xariir erayga na oo kali ah:
Erayo La Mid Ah
na
Qeexid: na2 xi. 1. (-na) Qurub lagu xiriiriyo laba tixood. Tus. “Dariishadda fur, nalkana demi”. 2. Xataa. Tus. “Waxa Guuled la siiyay Warfaana ha la siiyo”. 3. Midkoodna, mana. Tus. “Midkoodna ma imaan karo, qofna ma iman”, “Waxaan oo kale weligay ma arkin mana maqlin”.
naa
u.j
Qeexid: Erey qof dumar ah loogu dhawaaqo ama loogu yeero ama lagu soo jeediyo; magac ayaa badanaa ka dabadhaca. Tus. “Naa Kaaha!”, “Naa Ubax”. ld naayaa.
Qaabnaxweedyada: u.j
u (urur) - urur (collective) [Qeyb: naxwe]
j (Jagaale) - Jagaale (ordinal) [Qeyb: naxwe]
nac
m.l
Qeexid: Colaad uurka la isugu hayo; nacayb.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
nas
m.l
Qeexid: Meesha ugu dhow wax laga nishaabi karo.
Qeexid Xigta: (dii.) Kitaab, qaanuun iwm oo la qoray hadalkiisa hore oo asalka ah oo ka duwan sharaxa ama waxyaale kale oo gadaal cid kale kaga darto.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
nag
f.mg4
Labdhedig: -gaa, -gayd
Qeexid: ld neg.
Qaabnaxweedyada: f.mg4
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
naa
Qeexid: naa'ib m.l (-byo, m.dh) 1. Mudane ka tirsan barlamaanka. 2. Wakiilka qof madax ahi leeyahay.
naq
m.l
Qeexid: Caleenta iyo cawska ay soo saaraan biyo ama roob; doog; tigaad.
Qeexid Xigta: Hadal dood iyo dacwad isugu jira.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
nal
m.l
Qeexid: Qalab dusha quraaradi kaga dahaarantahay oo iftiin bixiya marka korontadu soo gaadho.
Qeexid Xigta: Iftiinka korontadu dhaliso.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
naq
f.g
Labdhedig: -qay, -qday
Qeexid: (f.g) Wax meeshii uu ka yimid ku celin.
Qeexid Xigta: (f.g) Gar qaadid.
Qeexid Kale: (f.g) Cid dood iyo dacwo u jeedin. 4. (f.mg) U n.: u meerin, u akhrin. 5. (f.mg) Ku n.: ku celi.
Qaabnaxweedyada: f.g
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
g (Gudbe) - Gudbe (transitive) [Qeyb: naxwe]
nab
m.l
Qeexid: ld nabyo.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
nax
f.mg1
Qeexid: Cabsi iyo welwel kedis ah dareemid.
Qeexid Xigta: U n.: qof wax wanaagsan la jeclaysasho iyadoo laga xanunsanayo dhib haysata.
Qaabnaxweedyada: f.mg1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
nab
f.g1
Labdhedig: -bay, -btay
Qeexid: Cid fal ama hadal aanay samayn ama dhihin ku sheegid; masabidid.
Qeexid Xigta: Is n.: wax hurda iska dhigid.
Qeexid Kale: Ku n.: wax meel ku dhejin. 4. Ciid, timo iwm dhejin. 5. ld naab3.
Qaabnaxweedyada: f.g1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
nac
f.g1
Qeexid: Rabid la'aan.
Qeexid Xigta: Is n.: quus iyo rajo la'aan.
Qaabnaxweedyada: f.g1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
naf
m.dh
Qeexid: ld ruux. Waxa nafleyda ku jira oo aan la arkin, lana taaban karin, la'aanteedna aan la noolaan karin.
Qeexid Xigta: N. ah: wax dhimasho u dhow.
Qeexid Kale: N. ma leh: qiimo ama waxtar yari.
Qaabnaxweedyada: m.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]
naaf
m.l
Qeexid: Xiddig ka mid ah ururka naafo.
Qeexid Xigta: (m.w) Toddobada xiddigood oo “naafcadduhu” ugu horreeyo, “dirirkuna” ugu dambeeyo; waxay u dhexeeyaan toddobada “raqaha” iyo toddobada “daalallida”; waa xiddigo xagaa.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
naab
f.g1
Labdhedig: -bay, -btay
Qeexid: Wax fur ku adkeyn.
Qeexid Xigta: Ku n.: wax la kor saaray wax kale ku dhejin.
Qaabnaxweedyada: f.g1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
naar
f.g1
Labdhedig: -ray, -rtay
Qeexid: Cid naar gelin (Eebbe).
Qeexid Xigta: Wax aad u gubid.
Qaabnaxweedyada: f.g1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
naas
m.l
Qeexid: Labada xubnood ee caanuhu galaan ee ku yaal laabta dumarka midkood.
Qeexid Xigta: Labada cad ee ka soo taagan laabta ragga midkood.
Qeexid Kale: Cad dhuuban oo xayawaanka caanaha leh candhadooda ka soo laalaada. 4. Dhuun ka soo taagan weelasha wax lagu shubto qaarkood; Ib; gulgulo.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
nadi
m.l
Qeexid: (-iyo/nadi, m.dh) Jeedal yar oo faraska lagu dhufto si uu u dheereeyo; karbaash.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
naab
m.dh
Qeexid: (daaw.) Qolof qallalan oo fuusha bishimaha qofka marka uu harraado ama uu bukoodo; jiil.
Qaabnaxweedyada: m.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]