Qeexid
asii xi. (nax.) 1. Erey lagu xiriiriyo laba weeraan xor ahayn; “oo”. Tus. “Haddaan lacagsiiyo asii diido, maxaan sameynayaa?” 2. Ereylagu xiriiriyo laba weer xor ah; “-na”. Tus.“Lagac baan siiyay asuu diiday”.
Afjire - Qeexitaan & Macnaha Ereyada Afka Soomaaliga
Qor erayga aad rabto, kaddibna hel macnahiisa!
asii
Tusaale
Ogeysiis! qoraalkan, waa tusaale la xariir erayga asii oo kali ah:
Erayo La Mid Ah
asiib
f.g1
Labdhedig: -bay, -btay
Qeexid: Dhibaato weyn cidku dhicid. “Inkaar baa asiibtay Cali”.
Qeexid Xigta: Arrin xalkeeda dhabta helid.
Qaabnaxweedyada: f.g1
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
asiidh
m.l
Qeexid: Noociskudhis ah oo leh haydarojiin kunakalafurma biyaha oona saara ayoonno toganoo haydarojiin ah.
Qeexid Xigta: Aragtida lowri boronistidh ee asiidhada iyo beysyada(1923), waxay qeexiddaa hore u ballaadhisay,in asiidhu tahay borotoo.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
asiili
m.l
Qeexid: ld asali.
Qeexid Xigta: Dugsiga caruurta yaryaraadaabta iyo farta lagu baro inta aanaywaxbarashada rasmiga ah bilaabin.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
asiidha
Qeexid: asiidha yuurig m.dh (baay.) Maxsuulkaburburka buriin ee garaadleyda shimbiraha,xammaaratada berriga iyo cayayaanka.Marka laga reebo garaadleyda, Maxsuulkaasbadankiisa waa la qashinsaaraa. Asiidhkayuurig waa ma milme, sidaa darteed, waxaloo saaraa adke ahaan, taas oo dhowrtabiyaha qiimaha u leh dhulka oomanaha ah. Asiidhka yuurig markay jidhka ku badatowaxay ku ururtaa kala goysyada dhareerkaleh taas oo ay ku keento xanuun.
asiibid
m.f.dh
Qeexid: eeg asiib. ld aseebid.
Qaabnaxweedyada: m.f.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]
asqaysii
f.g2
Labdhedig: -iiyay, -iisay
Qeexid: Cid waxaqsaysan ka dhigid.
Qeexid Xigta: Cid hadal kuwareerin. ld aqsaysii.
Qaabnaxweedyada: f.g2
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
asiidh-bu
Qeexid: asiidh-bu'eed m.dh (-dyo ..., m.dh) (baay.)Silsilad weyn oo dheer oo molikiyuul ah,kana kooban silsilado nukliyootaydho ah,waxa laga helaa noolaha oo dhan. Taas ooqaadda wararka hiddo sidaha.
waasii
f.lg2
Labdhedig: -iiay, -iisay
Qeexid: Cid wax ay heli lahayd gefsiin. ld weysii.
Qaabnaxweedyada: f.lg2
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
aadsii
f.g2
Labdhedig: -iiyay, -iisay
Qeexid: ld aaddin.
Qaabnaxweedyada: f.g2
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
asaasi
m.l.kh
Qeexid: A. ah: wax cusub oo bilow ah;wax saldhig ah. ld aasaasi.
Qaabnaxweedyada: m.l.kh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
kh (Khabar) - Khabar (predicate) [Qeyb: naxwe]
asaasid
m.f.dh
Qeexid Xigta: ld aasaasid.
Qaabnaxweedyada: m.f.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]
ahaysii
f.g2
Labdhedig: -iiyay, -iisay
Qeexid: Wax xalaad gaar ahku sugid.
Qaabnaxweedyada: f.g2
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
asitayl
m.l
Qeexid: (kiim.) Kooxda orgaanigga ah eeCH3CO (kooxda itanoyl).
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
afursii
f.g2
Labdhedig: -iyay, -isay
Qeexid: ld afuri.
Qaabnaxweedyada: f.g2
f (Fal) - Fal (verb) [Qeyb: naxwe]
asaasid
Qeexid: asaasid.
asiidh-ooman
m.l
Qeexid: (-dyo ..., m.dh) (kiim.)Iskudhisyada la falgala biyaha soona saaraasiidh. Tusaale ahaan, karboon laba ogsaydhwaxa uu lafalgalaa biyaha waxaana samaysmakaarboonig asiidh: CO2(g) + H2O(aq) =H2CO3(aq).
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
asiidh-cabirid
m.dh
Qeexid: (kiim.) Saafid-mugeedama mitimis asiidh-beys halkaas oo milancaadi ah oo asiidh ah lagu daro milanribnaantisi dahsoontahay oo ah beystilmaame ku jiro. Alkalicabiridduna waaroganka asiidhcabiridda. Eeg alkalicabirid.
Qaabnaxweedyada: m.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]
asiidh-dufaneed
m.l
Qeexid: (-dyo ..., m.dh) (baay.)Iskudhis orgaanig ah oo ka kooban silsiladhaydarookaarboon iyo dhammaad ah kooxkaarboogsayl.
Qaabnaxweedyada: m.l
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
l (Lab) - Lab (masculine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: l]
asiidh-laagtika
m.dh
Qeexid: (-dyo ..., m.dh) (baay.)Asiidh dhanaan oo dhis naanaysmolikiyuulkeedu yahayCH3CH(OH)COOH, asiidhka laagtigwaxay ka timid asiidhka bayruufig, markamuruqyadu firfircoonyihiin ogsajiintunaxaddidantahay. Taasoo si isbada joog ahbeerku u saaro una beddelo gulukows.Jimicsiga xoogga badan waxa laga yaabaa inay ku ururto muruqyada dhexdooda taas ookeenta muruqyo xanuun. Waxa kale oo ayasiidhka laaktig ka qayb qaadataakhamiirinta caanaha, iwm.
Qaabnaxweedyada: m.dh
m (magac) - magac (noun) [Qeyb: naxwe]
dh (Dheddig) - Dheddig (feminine) [Qeyb: naxwe] [Jinsi: dh]